Zirconium को गुण
परमाणु संख्या | 40 |
CAS नम्बर | ७४४०-६७-७ |
परमाणु द्रव्यमान | ९१.२२४ |
पिघलने बिन्दु | 1852 ℃ |
उम्लने बिन्दु | ४३७७ ℃ |
परमाणु मात्रा | 14.1g/cm³ |
घनत्व | ६.४९ ग्राम/सेमी³ |
क्रिस्टल संरचना | घना हेक्सागोनल एकाइ सेल |
पृथ्वीको क्रस्टमा प्रशस्तता | 1900ppm |
आवाजको गति | 6000 (m/S) |
थर्मल विस्तार | ४.५×१०^-६ K^-१ |
थर्मल चालकता | २२.५ w/m·K |
विद्युत प्रतिरोधात्मकता | 40mΩ·m |
Mohs कठोरता | ७.५ |
Vickers कठोरता | 1200 HV |
Zirconium प्रतीक Zr र 40 को परमाणु संख्या भएको एक रासायनिक तत्व हो। यसको मौलिक रूप एक उच्च पग्लने बिन्दु धातु हो र हल्का खैरो देखिन्छ। Zirconium यसको सतहमा एक अक्साइड फिल्म बनाउन को लागी प्रवण छ, जसमा इस्पात जस्तै चमकदार उपस्थिति छ। यसमा जंग प्रतिरोध छ र हाइड्रोफ्लोरिक एसिड र एक्वा रेजियामा घुलनशील छ। उच्च तापमानमा, यसले गैर-धातु तत्वहरू र धेरै धातु तत्वहरूसँग ठोस समाधानहरू बनाउन प्रतिक्रिया गर्न सक्छ।
Zirconium सजिलै हाइड्रोजन, नाइट्रोजन, र अक्सिजन अवशोषित; जिरकोनियमसँग अक्सिजनको लागि बलियो सम्बन्ध छ, र 1000 डिग्री सेल्सियसमा जिरकोनियममा घुलनशील अक्सिजनले यसको मात्रा उल्लेखनीय रूपमा बढाउन सक्छ। Zirconium यसको सतहमा एक अक्साइड फिल्म बनाउन को लागी प्रवण छ, जसमा इस्पात जस्तै चमकदार उपस्थिति छ। जंग प्रतिरोध छ, तर हाइड्रोफ्लोरिक एसिड र एक्वा रेजियामा घुलनशील छ। उच्च तापमानमा, यसले गैर-धातु तत्वहरू र धेरै धातु तत्वहरूसँग ठोस समाधानहरू बनाउन प्रतिक्रिया गर्न सक्छ। जिरकोनियममा राम्रो प्लास्टिसिटी हुन्छ र यसलाई प्लेट, तार आदिमा प्रशोधन गर्न सजिलो हुन्छ। जिरकोनियमले तताउँदा अक्सिजन, हाइड्रोजन र नाइट्रोजन जस्ता धेरै ग्यासहरू अवशोषित गर्न सक्छ र हाइड्रोजन भण्डारण सामग्रीको रूपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ। जिरकोनियममा टाइटेनियम भन्दा राम्रो जंग प्रतिरोध छ, निओबियम र ट्यान्टलम नजिक। जिरकोनियम र हाफनियम समान रासायनिक गुणहरू भएका दुई धातुहरू हुन्, सँगै रहन्छन् र रेडियोधर्मी पदार्थहरू छन्।
Zirconium अचम्मको जंग प्रतिरोध, अत्यधिक उच्च पिघलने बिन्दु, अति उच्च कठोरता र बल संग एक दुर्लभ धातु हो, र व्यापक रूपमा एयरोस्पेस, सैन्य, आणविक प्रतिक्रिया, र आणविक ऊर्जा क्षेत्रहरूमा प्रयोग गरिन्छ। Shenzhou VI मा प्रयोग गरिएको जंग-प्रतिरोधी र उच्च प्रतिरोधी टाइटेनियम उत्पादनहरूमा जिरकोनियम भन्दा धेरै कम जंग प्रतिरोध छ, लगभग 1600 डिग्रीको पग्लने बिन्दुको साथ। जिरकोनियमको पग्लने बिन्दु 1800 डिग्री भन्दा बढी छ, र जिरकोनियाको 2700 डिग्री भन्दा बढीको पिघलने बिन्दु छ। त्यसकारण, जिरकोनियम, एक एयरोस्पेस सामग्रीको रूपमा, टाइटेनियमको तुलनामा सबै पक्षहरूमा धेरै उच्च प्रदर्शन छ।