Ιδιότητες του Τανταλίου
Ατομικός αριθμός | 73 |
Αριθμός CAS | 7440-25-7 |
Ατομική μάζα | 180,95 |
Σημείο τήξης | 2 996 °C |
Σημείο βρασμού | 5 450 °C |
Ατομικός όγκος | 0,0180 nm3 |
Πυκνότητα στους 20 °C | 16,60 g/cm³ |
Κρυσταλλική δομή | κυβικό με κέντρο το σώμα |
Σταθερά πλέγματος | 0,3303 [nm] |
Αφθονία στον φλοιό της Γης | 2,0 [g/t] |
Ταχύτητα ήχου | 3400 m/s (σε rt) (λεπτή ράβδος) |
Θερμική διαστολή | 6,3 μm/(m·K) (στους 25 °C) |
Θερμική αγωγιμότητα | 173 W/(m·K) |
Ηλεκτρική αντίσταση | 131 nΩ·m (στους 20 °C) |
Σκληρότητα Mohs | 6.5 |
Σκληρότητα Vickers | 870-1200Mpa |
Σκληρότητα Brinell | 440-3430Mpa |
Το ταντάλιο είναι ένα χημικό στοιχείο με σύμβολο Ta και ατομικό αριθμό 73. Παλαιότερα γνωστό ως ταντάλιο, το όνομά του προέρχεται από τον Τάνταλο, έναν κακό της ελληνικής μυθολογίας. Το ταντάλιο είναι ένα σπάνιο, σκληρό, μπλε-γκρι, γυαλιστερό μέταλλο μετάπτωσης που είναι εξαιρετικά ανθεκτικό στη διάβρωση. Είναι μέρος της ομάδας των πυρίμαχων μετάλλων, τα οποία χρησιμοποιούνται ευρέως ως δευτερεύοντα συστατικά σε κράματα. Η χημική αδράνεια του τανταλίου το καθιστά πολύτιμη ουσία για εργαστηριακό εξοπλισμό και υποκατάστατο της πλατίνας. Η κύρια χρήση του σήμερα είναι σε πυκνωτές τανταλίου σε ηλεκτρονικό εξοπλισμό όπως κινητά τηλέφωνα, συσκευές αναπαραγωγής DVD, συστήματα βιντεοπαιχνιδιών και υπολογιστές. Το ταντάλιο, πάντα μαζί με το χημικά παρόμοιο νιόβιο, εμφανίζεται στις ομάδες ορυκτών τανταλίτη, κολομβίτη και κολτάν (ένα μείγμα κολομβίτη και τανταλίτη, αν και δεν αναγνωρίζεται ως ξεχωριστό ορυκτό είδος). Το ταντάλιο θεωρείται τεχνολογικά κρίσιμο στοιχείο.
Φυσικές ιδιότητες
Το ταντάλιο είναι σκούρο (μπλε-γκρι), πυκνό, όλκιμο, πολύ σκληρό, κατασκευάζεται εύκολα και εξαιρετικά αγώγιμο στη θερμότητα και τον ηλεκτρισμό. Το μέταλλο είναι γνωστό για την αντοχή του στη διάβρωση από οξέα. Στην πραγματικότητα, σε θερμοκρασίες κάτω των 150 °C, το ταντάλιο είναι σχεδόν εντελώς άνοσο στην επίθεση από το συνήθως επιθετικό aqua regia. Μπορεί να διαλυθεί με υδροφθορικό οξύ ή όξινα διαλύματα που περιέχουν ιόν φθορίου και τριοξείδιο του θείου, καθώς και με διάλυμα υδροξειδίου του καλίου. Το υψηλό σημείο τήξης του τανταλίου των 3017 °C (σημείο βρασμού 5458 °C) ξεπερνιέται μεταξύ των στοιχείων μόνο από το βολφράμιο, το ρήνιο και το όσμιο για τα μέταλλα και τον άνθρακα.
Το ταντάλιο υπάρχει σε δύο κρυσταλλικές φάσεις, το άλφα και το βήτα. Η φάση άλφα είναι σχετικά όλκιμη και μαλακή. έχει κυβική δομή με κέντρο το σώμα (διαστημική ομάδα Im3m, σταθερά πλέγματος a = 0,33058 nm), σκληρότητα Knoop 200–400 HN και ηλεκτρική ειδική αντίσταση 15–60 μΩ⋅cm. Η βήτα φάση είναι σκληρή και εύθραυστη. η κρυσταλλική του συμμετρία είναι τετραγωνική (διαστημική ομάδα P42/mnm, a = 1,0194 nm, c = 0,5313 nm), η σκληρότητα Knoop είναι 1000–1300 HN και η ηλεκτρική ειδική αντίσταση είναι σχετικά υψηλή στα 170–210 μΩ⋅cm. Η βήτα φάση είναι μετασταθερή και μετατρέπεται σε φάση άλφα όταν θερμανθεί στους 750–775 °C. Το χύμα ταντάλιο είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου άλφα φάση και η βήτα φάση υπάρχει συνήθως ως λεπτές μεμβράνες που λαμβάνονται με ψεκασμό μαγνητρονίων, χημική εναπόθεση ατμών ή ηλεκτροχημική εναπόθεση από ευτηκτικό διάλυμα τετηγμένου άλατος.