Molibdenin xüsusiyyətləri
| Atom nömrəsi | 42 |
| CAS nömrəsi | 7439-98-7 |
| Atom kütləsi | 95.94 |
| Ərimə nöqtəsi | 2620°C |
| Qaynama nöqtəsi | 5560°C |
| Atom həcmi | 0,0153 nm3 |
| 20 °C-də sıxlıq | 10,2 q/sm³ |
| Kristal quruluş | bədən mərkəzli kub |
| Şəbəkə sabiti | 0,3147 [nm] |
| Yer qabığında bolluq | 1,2 [q/t] |
| Səs sürəti | 5400 m/s (artda)(nazik çubuq) |
| Termal genişlənmə | 4,8 µm/(m·K) (25 °C-də) |
| İstilik keçiriciliyi | 138 Vt/(m·K) |
| Elektrik müqaviməti | 53,4 nΩ·m (20 °C-də) |
| Mohs sərtliyi | 5.5 |
| Vickers sərtliyi | 1400-2740Mpa |
| Brinell sərtliyi | 1370-2500Mpa |
Molibden, Mo simvolu və atom nömrəsi 42 olan kimyəvi elementdir. Adı Neo-Latın molibdaenindəndir, qədim yunan dilindən Μόλυβδος molibdos, qurğuşun deməkdir, çünki filizləri qurğuşun filizləri ilə qarışdırılırdı. Molibden mineralları tarix boyu məlumdur, lakin element 1778-ci ildə Carl Wilhelm Scheele tərəfindən kəşf edilmişdir (onu digər metalların mineral duzlarından yeni bir varlıq kimi fərqləndirmək mənasında). Metal ilk dəfə 1781-ci ildə Peter Jacob Hjelm tərəfindən təcrid edilmişdir.
Molibden Yerdə sərbəst metal kimi təbii olaraq yaranmır; minerallarda yalnız müxtəlif oksidləşmə vəziyyətlərində olur. Sərbəst element, boz tökmə ilə gümüşü metal, istənilən elementin altıncı ən yüksək ərimə nöqtəsinə malikdir. O, asanlıqla ərintilərdə sərt, sabit karbidlər əmələ gətirir və bu səbəbdən elementin dünya istehsalının çox hissəsi (təxminən 80%) polad ərintilərində, o cümlədən yüksək möhkəmlikli ərintilər və super ərintilərdə istifadə olunur.
Molibden birləşmələrinin əksəriyyəti suda aşağı həll olur, lakin molibden tərkibli minerallar oksigen və su ilə təmasda olduqda, yaranan molibdat ionu MoO2-4 kifayət qədər həll olur. Sənayedə molibden birləşmələri (elementin dünya istehsalının təxminən 14%-i) piqmentlər və katalizatorlar kimi yüksək təzyiq və yüksək temperaturda istifadə olunur.
Molibden tərkibli fermentlər, bioloji azot fiksasiyası prosesində atmosfer molekulyar azotunda kimyəvi bağı pozmaq üçün ən çox yayılmış bakterial katalizatorlardır. Azot fiksasiyasında yalnız bakterial və siyanobakteriya fermentləri iştirak etsə də, indi bakteriyalarda, bitkilərdə və heyvanlarda ən azı 50 molibden fermenti məlumdur. Bu nitrogenazların tərkibində molibden kofaktorunda tam oksidləşmiş molibden olan digər molibden fermentlərindən fərqli formada molibden var. Bu müxtəlif molibden kofaktor fermentləri orqanizmlər üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir və molibden bütün bakteriyalarda olmasa da, bütün ali eukariot orqanizmlərdə həyat üçün vacib elementdir.
Fiziki xassələri
Saf formada molibden gümüşü-boz metaldır, Mohs sərtliyi 5,5 və standart atom çəkisi 95,95 q/mol. Ərimə nöqtəsi 2,623 °C (4,753 °F); təbii elementlərdən yalnız tantal, osmium, renium, volfram və karbon daha yüksək ərimə nöqtələrinə malikdir. Ticarətdə istifadə olunan metallar arasında ən aşağı istilik genişlənmə əmsallarından birinə malikdir. Molibden naqillərinin dartılma gücü diametri ~50-100 nm-dən 10 nm-ə qədər azaldıqda, təxminən 10-dan 30 GPa-a qədər təxminən 3 dəfə artır.
Kimyəvi xassələri
Molibden Polinq şkalası üzrə 2,16 elektronmənfiliyi olan keçid metalıdır. Otaq temperaturunda oksigen və ya su ilə gözlə görünən reaksiya vermir. Molibdenin zəif oksidləşməsi 300 °C-də (572 °F) başlayır; toplu oksidləşmə 600 °C-dən yuxarı temperaturda baş verir, nəticədə molibden trioksid yaranır. Bir çox daha ağır keçid metalları kimi, molibden sulu məhlulda kation əmələ gətirməyə az meyl göstərir, baxmayaraq ki, Mo3+ kationu diqqətlə idarə olunan şəraitdə məlumdur.
Molibdenin isti məhsulları
